این آزمایش با هدف بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف نیتروژن و فسفر روی عملکرد بذر و انواع کارآیی مصرف عناصر غذایی در بذر پلی ژرم 7233 چغندرقند طی سه سال (80-1378) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل (آلاروق) اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با دو عامل نیتروژن شامل چهار مقدار صفر (شاهد)، 100، 200 و 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره و فسفر شامل سه سطح صفر (شاهد)، 100 و 200 کیلوگرم فسفر در هکتار از منبع سوپرفسفات تریپل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مورد اجرا گذاشته شد. هر کرت آزمایشی از هشت ردیف کاشت با فواصل 65سانتی متر به طول 10 متر تشکیل شد. سه گروه کارآیی عناصر غذایی شامل کارآیی زراعی، کارآیی فیزیولوژیک و کارآیی بازیافت ظاهری برآورد و در نهایت کارآیی مصرف نیتروژن و فسفر محاسبه شد. نتایج آزمایش نشان داد که مصرف نیتروژن و فسفر تاثیر معنی داری روی عملکرد خام و عملکرد بذر قابل فروش نداشت. این در حالی بود که نیتروژن در سطح احتمال یک درصد تاثیر معنی داری روی عملکرد بذر استاندارد قادر به جوانه زنی گذاشت، به نحوی که سطوح شاهد تا 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، عملکرد بذر استاندارد قادر به جوانه زنی مشابهی از لحاظ آماری داشته و افزایش مصرف نیتروژن تا سطح 300 کیلوگرم در هکتار، با کاهش معنی دار عملکرد بذر همراه شد. در مقایسه با نیتروژن، مصرف فسفر نیز گرچه از کارآیی فیزیولوژیک بالاتر (به طور متوسط 269/1 کیلوگرم بر کیلوگرم) برخوردار بود اما به واسطه پایین بودن کارآیی بازیافت ظاهری (9/12 درصد) در مجموع، مصرف هر کیلوگرم فسفر به طور متوسط حدود 365/0، 590/0 و 460/0کیلوگرم به ترتیب بر عملکرد خام، بذر قابل فروش و بذر استاندارد قادر به جوانه زنی افزود. کارآیی فیزیولوژیک فسفر (269/1 کیلوگرم بر کیلوگرم) در مقایسه با نیتروژن (225/0کیلوگرم بر کیلوگرم) بیشتر بود. این در حالی بود که کارآیی بازیافت ظاهری نیتروژن (به طور متوسط 3/77 درصد) حدود شش برابر فسفر (9/12) بود.

سابقه و هدف: در بیشتر خاک های شور و غیر شور نیتروژن به عنوان محدود کننده ترین عنصر غذایی برای رشد گیاهان مطرح است. در خاک های شور، اثرات متقابل شوری و حاصلخیزی خاک از نقطه نظر تولید بهینه اهمیت فراوان دارد. عدم تعادل عناصر غذایی مورد نیاز گیاه یکی از مشکلات خاک های شور است. در این شرایط که کاربرد کود، ممکن است اثر اسمزی ناشی از شوری را تشدید کند، همواره این پرسش مطرح است که آیا در خاک های شور مصرف کود ضرورت دارد یا نه؟ به منظور پاسخگویی به چنین پرسشی، آزمایشی با فاکتورهای شوری و عنصر نیتروژن، بر روی گیاه کلزا انجام شد.مواد و روش ها: به منظور ارزیابی برهمکنش شوری و نیتروژن، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با فاکتورهای شوری و عنصر نیتروژن، بر روی گیاه کلزا به اجرا در آمد. تیمارهای شوری شامل یک آب غیرشور (0.3 دسی زیمنس بر متر)، و آب های شور طبیعی با شوری 3، 6، 9 و 12 دسی زیمنس بر متر بود. عنصر غذایی نیتروژن نیز دارای چهار سطح صفر (N1)،(N2) 75 ،(N3) 150  و 300 (N4) میلی گرم نیتروژن در کیلوگرم خاک به صورت نیترات آمونیوم بود. خاک به کار رفته در این پژوهش، دارای بافت لوم شنی و شوری کم و مقادیر ناچیز نیتروژن بود.یافته ها: نتایج نشان داد که به طور کلی با افزایش شوری، عملکرد نسبی دانه کلزا کاهش و با افزودن نیتروژن به خاک عملکرد افزایش می یابد. در بیشترین مقدار شوری (12 دسی زیمنس بر متر) کاربرد نیتروژن، حتی به مقدار 300 میلی گرم نیتروژن در کیلوگرم خاک، درصد روغن دانه کلزا را به گونه ای قابل توجه افزایش داد. در شوری های کمتر از 12 دسی زیمنس بر متر این افزایش اندک بود. با افزایش کاربرد نیتروژن و افزایش شوری آب آبیاری، کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن کاهش یافت. آستانه کاهش کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن در شرایط شور به مقدار کاربرد نیتروژن بستگی داشت. آستانه کاهش کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن، در سطح اول کاربرد نیتروژن برابر با 0.3 دسی زیمنس بر متر و در مقادیر بالاتر کاربرد نیتروژن این آستانه تا 6 دسی زیمنس بر متر افزایش یافت. با افزایش سطوح نیتروژن از شدت کاهش درصد بازیافت ظاهری نیتروژن کاسته شد. نتیجه گیری: با افزایش شوری، عملکرد نسبی دانه کلزا کاهش و با افزودن نیتروژن به خاک عملکرد افزایش یافت. به طور کلی، با افزایش شوری آب آبیاری (به ویژه در شوری های زیاد)، در همه سطوح کاربرد نیتروژن، کارآیی فیزیولوژیک نیتروژن در کلزا افزایش یافت. در بیشترین مقدار شوری کاربرد نیتروژن، به گونه ای قابل توجه درصد روغن دانه کلزا را افزایش داد. آستانه کاهش کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن در شرایط شور به مقدار کاربرد نیتروژن بستگی داشت. بنابراین، توصیه می شود در کاربرد مقادیر بالای نیتروژن در شرایط شور باید احتیاط بیشتری به عمل آورد.

این پژوهش به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و ماده خشک، کارآیی زراعی نیتروژن، کارآیی مصرف نیتروژن و بازیافت ظاهری نیتروژن ذرت دانه ای هیبرید سینگل کراس 704 در تابستان 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان واقع در شهر ملاثانی اجرا گردید. این پژوهش متشکل از سه آزمایش هر یک به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی بود. در هر یک از آزمایش ها یک سطح تیمار آبیاری شامل آبیاری مطلوب، تنش ملایم خشکی و تنش شدید خشکی )به ترتیب آبیاری پس از تخلیه 30، 40 و 50 درصد ظرفیت زراعی خاک( اعمال گردید. تیمارهای آبیاری از مرحله چهار تا پنج برگی )مرحله استقرار گیاهچه( انجام شد و تا 10 روز پیش از رسیدگی فیزیولوژیک ادامه یافت. در هر آزمایش نیتروژن به عنوان تیمار اصلی دارای سه سطح کاربرد معادل 140، 180 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و تراکم بوته نیز به عنوان تیمار فرعی دارای سه سطح 6، 7.5 و 9 بوته در متر مربع بودند. هر آزمایش دارای سه تکرار بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تاثیر تنش خشکی، نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و ماده خشک، شاخص سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ بلال معنی دار بود. با افزایش شدت تنش خشکی عملکرد دانه و ماده خشک، شاخص سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ بلال کاهش یافت. تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب باعث کاهش عملکرد دانه به میزان تقریبی 40 درصد گردید. این کاهش بیشتر بدلیل کاهش تعداد دانه در بلال و وزن دانه بود. با افزایش کاربرد نیتروژن عملکرد دانه و ماده خشک افزایش یافت. عکس العمل عملکرد دانه و ماده خشک نسبت به افزایش تراکم مثبت بود. افزایش شدت تنش خشکی و افزایش مصرف نیتروژن موجب کاهش معنی دار کارآیی زراعی، کارآیی مصرف و بازیافت ظاهری نیتروژن گردید. عکس العمل این کارآیی ها نسبت به افزایش تراکم بوته مثبت بود. نتایج این پژوهش نشان داد که در شرایط مختلف رطوبتی، جهت افزایش کارآیی مصرف نهاده ها و کاهش هزینه ها، تناسب میان میزان مصرف نیتروژن و تراکم بوته ها با فراهمی آب در خاک الزامی است.

به منظور بررسی واکنش رشد و رقابت گندم و خردل وحشی به سطوح نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 89-1388، در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در سی و شش کیلومتری شمال اهواز اجرا شد. گندم و خردل وحشی در یک آزمایش گلدانی با ترکیب های گندم خالص، خردل وحشی خالص و مخلوط گندم و خردل وحشی تحت سطوح مختلف نیتروژن شامل صفر، شصت، یکصد و بیست و یکصد و هشتاد کیلوگرم در هکتار قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که عملکرد دانه، ماده خشک و تعداد سنبله گندم در شرایط بدون رقابت، با افزایش سطوح نیتروژن، به طور معنی داری افزایش یافتند. در حالی که، صفات یادشده گندم در هنگام رقابت با خردل وحشی در سطوح بالای نیتروژن کاهش معنی داری نشان دادند. درصد پروتئین کل بوته و دانه گندم، با افزایش نیتروژن تا سطح یکصد و بیست کیلوگرم افزایش یافت و پس از آن، تا سطح یکصد و هشتاد کیلوگرم نیتروژن در هکتار، ثابت ماند. در حالی که، این صفات در شرایط رقابت با خردل وحشی با مصرف یکصد و بیست تا یکصد وهشتاد کیلوگرم نیتروژن در هکتار، نه تنها افزایش نیافت، بلکه به طور معنی داری کاهش یافت. بیشترین بازیافت ظاهری نیتروژن با گندم به ترتیب در شرایط بدون علف هرز و مصرف یکصد و بیست کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کمترین آن در حضور خردل وحشی و یکصد و هشتاد کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. همچنین، نتایج نشان داد که بیشتر صفات اندازه گیری شده خردل وحشی در سطوح بالای نیتروژن بر خلاف گندم، تفاوت چندانی در شرایط رقابت و بدون رقابت نداشتند.

این آزمایش با هدف بررسی تأثیرات مصرف تلفیقی کودهای آلی و زیستی بر درصد پروتئین و بازیافت ظاهری نیتروژن در لوبیا سفید به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل چهار سطح کود آلی (عدم مصرف، ورمی کمپوست، کود دامی، کمپوست قارچ) و فاکتور دوم شامل چهار سطح کود زیستی (عدم مصرف، مصرف نیتروکسین، کود زیستی بارور2، ترکیب نیتروکسین + بارور2) بود.یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد بیولوژیکی مربوط به نیتروکسین بدون مصرف کود آلی و کمترین مربوط به شاهد (عدم مصرف کود های آلی و زیستی) بود. بیشترین درصد پروتئین مربوط کود بارور2 + کمپوست قارچ بود. کمترین درصد پروتئین متعلق به تیمار عدم مصرف کود زیستی و مصرف کود دامی بود. بیشترین مقدار صفت تعداد دانه در متر مربع مربوط به تیمار کود زیستی نیتروکسین و 5650 کیلوگرم در هکتار کود دامی با میانگین 7/792 و کمترین مقدار این صفت مربوط به شاهد زیستی + ورمی کمپوست با میانگین 438 بود. بیشترین مقدار کارایی مصرف نیتروژن مربوط به تیمار شاهد + کود دامی با میانگین معادل 32/36 و کمترین این مقدار مربوط به تیمار شاهد + شاهد بود. بیشترین مقدار صفت وزن هکتولیتر مربوط به تیمار نیتروکسین + کمپوست قارچ با میانگین 21/88 و کمترین مقدار این صفت متعلق به تیمار بارور – 2 + شاهد بود. بیشترین مقدار صفت بازیافت ظاهری نیتروژن مربوط به تیمار نیتروکسین + ورمی کمپوست و کمترین مقدار این صفت مربوط به شاهد + شاهد بود.

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد چهار ژنوتیپ عدس (لاین محلی، توده محلی،ILL-10314  و (ILL-6037 تحت تاثیر سه سطح کود نیتروژن از منبع اوره (صفر، 45 و 90 کیلوگرم در هکتار)، آزمایشی در سال زراعی 1387 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل اجرا شد. بر اساس نتایج آزمایش، سطوح مختلف کود نیتروژن به جز برای عملکرد دانه، کارایی زراعی و کارایی بازیافت کود نیتروژن، برای سایر صفات مورد بررسی ثاثیر معنی داری نشان نداد. در حالی که اثر ژنوتیپ بر روی تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. لاین محلی با داشتن کمترین تعداد غلاف پر، تعداد دانه در غلاف و تعداد دانه در بوته، بالاترین عملکرد دانه را نشان داد. کمترین عملکرد دانه نیز در ژنوتیپ ILL-10314 مشاهده شد. پایین بودن وزن صد دانه در این ژنوتیپ را می توان از دلایل پایین بودن عملکرد در آن، با وجود بالا بودن تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف پر عنوان کرد. کمترین تعداد غلاف پر در ژنوتیپ ILL-6037 مشاهده شد. این ژنوتیپ با داشتن بیشترین وزن صد دانه، از نظر عملکرد در گروه مشترک با لاین و توده محلی قرار گرفت. بیشترین کارآیی زراعی و بازیافت نیتروژن در سطح کودی 45 کیلوگرم در هکتار و در توده محلی به دست آمد.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد دانه، کارآیی زراعی، کارآیی بازیافت و کارآیی فیزیولوژیک کود نیتروژن در برنج (Oryza sativa L.) رقم خزر، آزمایشی در سال 1382 در خاک شالیزاری با بافت شنی در استان گیلان، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش اثرات 6 تیمار : شاهد (بدون استفاده از نیتروژن)، تیمار دوم 40 (پایه)، تیمار سوم 40+40 (پایه+ اواسط پنجه زنی)، تیمارچهارم 40+20+20 (پایه+اواسط پنجه زنی+تشکیل خوشه)، تیمار پنجم 60+60 (پایه+ اواسط پنجه زنی) و تیمار ششم 60+30+30 (پایه+اواسط پنجه زنی+تشکیل خوشه) کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمار های با سه تقسیط ششم و چهارم به طور معنی داری بالاتر از سایر تیمار ها بود (به ترتیب 4832 و 4668 کیلوگرم در هکتار). بیشترین میزان جذب نیتروژن در بوته در تیمار ششم حاصل شد (9/146 کیلوگرم در هکتار) که بالاتر از سایر تیمار ها بود. بالاترین کارآیی زراعی (Ea)، کارآیی فیزیولوژیک (Ep) و درصد کارآیی بازیافت (Er) در تیمار چهارم و به ترتیب در حدود 1/20، 1/30 و 9/66 بدست آمد. در حالی که بیشترین شاخص برداشت نیتروژن (NHI) نیز در تیمار چهارم مشاهده شد (428/0)، اما اختلاف بین تیمار ها معنی دار نبود. با توجه به این که عملکرد دانه تیمار چهارم تفاوت  معنی داری با تیمار ششم نداشت، اما به لحاظ دارا بودن کارآیی زراعی، فیزیولوژیک، بازیافت و شاخص برداشت نیتروژن بالاتر و امکان صرفه جویی در مصرف کود و جلوگیری از آبشویی آن در خاک های سبک ساحلی به عنوان بهترین تیمار برای برنج رقم خزر شناخته شد.

سابقه و هدف: کمبود آب یکی از مهم‏ترین تنش‏های محیطی است که بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و رشد گیاه تأثیر منفی می‏گذارد. کم‏آبیاری از راهکار‏های مهم مدیریت در آبیاری است زیرا از طریق مواجهه گیاهان با سطوح مشخصی از تنش آبی، در مصرف آب صرفه جویی می شود. هدف از مطالعه حاضر شناسایی پاسخ های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی آلاله به سطوح مختلف کم آبیاری بود.مواد و روش‎ها: آزمایش به صورت گلخانه ای در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. گیاهان با چهار رژیم آبیاری مواجهه شدند. (1) شاهد (100 درصد ظرفیت گلدان) با آبیاری کامل، که در آن محتوای آب خاک در 100 درصد ظرفیت گلدان در طول دوره رشد گیاه حفظ شد، (2) کم‎‏آبیاری ملایم (75 درصد ظرفیت گلدان)، که در آن محتوای آب خاک در 75 درصد ظرفیت گلدان حفظ شد، (3) کم‏آبیاری متوسط (50 درصد ظرفیت گلدان)، که در آن محتوای آب خاک در 50 درصد ظرفیت گلدان باقی ماند و (4) کم آبیاری شدید (25 درصد ظرفیت گلدان)، که در آن محتوای آب خاک در 25 درصد از ظرفیت گلدان حفظ شد. در این پژوهش، شاخص های رشدی (ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد غنچه، گل و گلبرگ، طول دمبرگ، وزن تر و خشک شاخساره و اندام زیرزمینی)، ویژگی های فیزیولوژیکی (محتوای نسبی آب برگ و نشت یونی)، شاخص های فتوسنتزی (شدت تعرق، دمای برگ، میزان دی اکسید کربن درون سلولی و محیط)، کارآیی مصرف آب و درجه تحمل به تنش کم آبیاری گل آلاله مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته‎ها: نتایج نشان داد که تنش شدید کم‎آبیاری موجب کاهش ارتفاع گیاه (5/34 درصد)، تعداد برگ (57 درصد)، طول دمبرگ (47 درصد)، تعداد غنچه گل (233 درصد)، قطر گل (23 درصد)، تعداد گلبرگ (17 درصد)، وزن‎تر و خشک اندام هوایی (59 درصد و 53 درصد)، وزن‎تر و خشک اندام زیرزمینی (69 درصد و 77 درصد) نسبت به سطح بدون تنش شد. این علائم نشان‎دهنده اثرات سوء کم‎آبیاری بر گیاه بود. در نتیجه این موضوع، بیشترین میزان دمای برگ (90/31 درجه سلیسیوس)، غلظت CO2 محیط (05/479 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه) و غلظت CO2 درون سلولی (74/479 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه) از سطح تنش شدید 25 درصد ظرفیت گلدان به دست آمد. گیاهانی که در معرض آبیاری کامل و تنش ملایم کم آبیاری (75 درصد ظرفیت گلدان) قرار گرفتند جوانه گل بیشتری نسبت به تنش آبی متوسط و شدید داشتند. یافته های آزمایش نشان داد که کم آبیاری ملایم اندکی باعث کاهش ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد گلبرگ و زیست توده گیاه نسبت به شرایط آبیاری کامل می شود. براساس نتایج، بیشترین شدت تعرق (88/0 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه) در تنش متوسط 50 درصد ظرفیت گلدان مشاهده شد. علاوه بر این، گیاهانی که در معرض کمبود آب آبیاری قرار گرفتند، محتوای نسبی آب (RWC) کمتری نسبت به گیاهان کاملاً آبیاری شده داشتند. کم آبیاری شدید (25 درصد ظرفیت گلدان) و متوسط (50 درصد ظرفیت گلدان) باعث افزایش قابل توجهی در نشت الکترولیت شد. مشخص شد که کارآیی مصرف آب با افزایش سطح تنش آبی کاهش یافت. به طوری که در شرایط آبیاری کامل کارآیی مصرف آب بیشتر (5/37 درصد) از شرایط کم آبیاری متوسط و شدید بود. علاوه بر این، با اجرای کم آبیاری، اعمال تنش شدید 25 درصد ظرفیت گلدان موجب ذخیره آب آبیاری به میزان 78/45 درصد شد. نتیجه‏گیری : به طور کلی نتایج نشان داد که گل آلاله حساس به تنش شدید کم‏آبیاری است و نسبت به تنش ملایم کم آبیاری، نیمه متحمل است. تنش ملایم کم آبیاری (75 درصد ظرفیت گلدان) ، اما نه متوسط یا شدید، می‏تواند برای کاهش مصرف آب اعمال شود و همچنان عملکرد اکوفیزیولوژیکی و کیفیت زینتی گل آلاله حفظ شود.